Gps Takibi Hk.

Şirketlerin Havuz Araçlarında GPS Sistemi Kullanmalarının KVKK Açısından Değerlendirilmesi

LOJİSTİK FİRMASI ÖZELİNDE

6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca kişisel veri, kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü veridir. Bu veri türüne genel nitelikli kişisel veri diyoruz. Zira Kanun, ayrıca özel nitelikli kişisel veri tanımı da yapmaktadır. 

Gerçek kişi ile ilişkilendirilebilecek bir verinin Kanun açısından değerlendirmesini yaparken öncelikle söz konusu verinin özel nitelikli bir veri mi yoksa genel nitelikli bir veri mi olduğunun tespit edilmesi gerekir. 

Özel nitelikli kişisel veriler kanunda tahdidi olarak sayılmıştır ve genişletilemez. Bunlar,  kişilerin ırkı, dini, felsefi ve siyasi inancı, sağlık verisi, cinsel hayat verisi, kılık kıyafeti, ceza mahkûmiyeti ve güvenlik tedbirlerine ilişkin bilgiler, sendika üyeliği verileri özel nitelikli verilerdir.

Kişilerin konum bilgileri, özel nitelikli kişisel veriler içinde sayılmadığından genel nitelikli kişisel verilerdendir. Konum bilgisi, doğrudan bir gerçek kişiye ilişkin bilgidir. 

Öte yandan terazinin öte tarafında, işverenin işçiye zimmetlediği bir araç ve bu araç ile yapılmasını istediği bir iş vardır. Araç, yalnızca işin gereğini yerine getirmesi için teslim edilmiş olabilir. Bu işin gereği, tonlarca gıda ürününün veya hammaddenin alıcısına teslimi olabilir. Denetim sahalarının örneğin kaçak döküm alanlarının tespiti için, işin niteliğine uygun 4 çeker bir araç teslim edilmiş de olabilir. Bir özel hastanenin ambulans şoförüne teslim ettiği araç da olabilir.

İş Kanunu ve Borçlar Kanunu’na göre, işçinin işverenin talimatlarına uyma borcu, sadakat borcu, teslim ve hesap verme borcu, işverenin yararına düşünme ve hareket etme borcu bulunmaktadır. Şüphesiz, işçinin bu borçlarını kendisinden beklendiği şekilde yerine getirip getirmediğini denetlemek yani denetim hakkı, işverene tanınmış haklardandır. 

Buraya kadarki düşünce akışında, GPS sistemi ile işçinin takip edilebileceği anlamı çıkmaktaysa da, sesli düşünme şeklinde yazmaya devam ettikçe sonuç değişebilir.

Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun’un “Kişisel verilerin işlenme şartları” başlıklı 5. Maddesi, 

(1) Kişisel veriler ilgili kişinin açık rızası olmaksızın işlenemez.

(2) Aşağıdaki şartlardan birinin varlığı hâlinde, ilgili kişinin açık rızası aranmaksızın kişisel verilerinin işlenmesi mümkündür:

a) Kanunlarda açıkça öngörülmesi.

b) Fiili imkânsızlık nedeniyle rızasını açıklayamayacak durumda bulunan veya rızasına hukuki geçerlilik tanınmayan kişinin kendisinin ya da bir başkasının hayatı veya beden bütünlüğünün korunması için zorunlu olması.

c) Bir sözleşmenin kurulması veya ifasıyla doğrudan doğruya ilgili olması kaydıyla, sözleşmenin taraflarına ait kişisel verilerin işlenmesinin gerekli olması.

ç) Veri sorumlusunun hukuki yükümlülüğünü yerine getirebilmesi için zorunlu olması.

d) İlgili kişinin kendisi tarafından alenileştirilmiş olması.

e) Bir hakkın tesisi, kullanılması veya korunması için veri işlemenin zorunlu olması.

f) İlgili kişinin temel hak ve özgürlüklerine zarar vermemek kaydıyla, veri sorumlusunun meşru menfaatleri için veri işlenmesinin zorunlu olması.

Şeklindedir. 

GPS sistemi kullanılması, Kanun’un 5. Maddesinde yer alan işleme sebeplerinden hangisine dayanabilir? Bunun için işleme sebeplerinin tek tek incelenmesi gerekir. 

1. Açık Rıza
2. Kanunlarla açıkça öngörülmesi: Yukarıda İş Kanunu’nda ve Borçlar Kanununda işçi-işveren arasındaki ilişkiyi düzenleyen, her iki tarafa da yükümlülükler ve haklar sunan bazı düzenlemeler olduğundan bahsettik. Bu doğrultuda sadakat yükümlülüğü, işi gerektiği şekilde yerine getirme, işverenin talimat ve emirlerine uyma gibi yükümlülükler ile işverenin denetleme hakkı varsa da hiçbir kanunda açıkça “zimmetlenen araçlar GPS sistemi ile takip edilebilir.” Şeklinde bir izin bulunmamaktadır. İşleme şartına baktığımızda, yorum yapmamızı engelleyen “açıkça öngörülme” ifadesi bulunmaktadır. Bu sebeple bu hükme dayanmak mümkün olmayacaktır.
3. Fiili imkânsızlık nedeniyle rızasını açıklayamayacak durumda bulunan veya rızasına hukuki geçerlilik tanınmayan kişinin kendisinin ya da bir başkasının hayatı veya beden bütünlüğünün korunması için zorunlu olması.
4. Bir sözleşmenin kurulması veya ifasıyla doğrudan doğruya ilgili olması kaydıyla, sözleşmenin taraflarına ait kişisel verilerin işlenmesinin gerekli olması: Verisi işlenen ilgili kişi (şoför) ile veri sorumlusu (işveren) arasında evet bir sözleşme vardır. Fakat iş akdinin kurulması veya ifası ile doğrudan doğruya bağlantısı bulunmamaktadır. Zira iş akdinin konusu, ilgili kişinin araç kullanması, sevkiyatı gerçekleştirmesi vb.dir. Bu hususun gerçekleşmesi için ise işçinin konum bilgisi gerekmez.
5. Veri sorumlusunun hukuki yükümlülüğünü yerine getirebilmesi için zorunlu olması. Veri sorumlusunun hukuki yükümlülüğü, hizmet alana ürünün zamanında ve eksiksiz ulaştırılmasıdır. Ayrıca işçi çalıştırmaktan kaynaklanan SGK, Vergi, Özlük oluşturulması gibi yükümlülükleri varsa da GPS kaydı ile aracın izlenmesinin bu yükümlülükleri yerine getirmekte bir zorunluluğu bulunmamaktadır. Şoförün konum bilgisinin düzenli olarak takip edilmesi, bu yükümlülüğün yerine getirilmesinde doğrudan bir etkisi bulunmamaktadır.
6. İlgili kişinin kendisi tarafından alenileştirilmiş olması: GPS verisi mahiyeti itibariyle ilgili kişinin kendisi tarafından alenileştirilmesi mümkün olmayan bir veridir. Ancak günümüzde bazı sosyal medya uygulamaları, takipçiler arasındaki sosyalliği artırmak amacıyla yeni bir konum paylaşma güncellemesi getirmiştir. (bkz: instagram, snapchat vb.) İş ilişkisi kurulması bakımından bu işleme sebebine bir değer vermemekle birlikte, somut olayda takip edilen araçken bu sosyal medya uygulamalarında konum bilgisini paylaşan telefondur. Lojistik bakımından, ilgili kişi olan aynı zamanda tır sahibi olan çalışanın aracına GPS sistemi kurması ve tercih edilen bir taşımacı olmak amacıyla bunu web sayfasında yayınlaması gibi bir örnek durum söz konusu olursa bu işleme sebebine dayanabiliriz kanaatindeyim.
7. Bir hakkın tesisi, kullanılması veya korunması için veri işlemenin zorunlu olması: Çalışanı GPS ile takip etmeksizin de hakkın korunması, tesisi, kullanılması sağlanabileceğinden bu veri işleme sebebine de dayanmak mümkün görünmemektedir.
8. İlgili kişinin temel hak ve özgürlüklerine zarar vermemek kaydıyla, veri sorumlusunun meşru menfaatleri için veri işlenmesinin zorunlu olması: GPS verisinin işlenmesi için veri işleme sebeplerinde dayanılabilecek en güçlü işleme sebebi olarak görünmektedir. Yalnız, veri sorumlusunun meşru menfaatleri için veri işlenmesinin zorunlu olması, torba bir işleme sebebi gibi görünmekte olup muğlak ifadelerin tespiti ve tanımlanması gerekmektedir. Aksi takdirde her işveren her veri işleme faaliyeti için “meşru menfaatim var.” diyebilir. Bu belirsiz durumun önüne geçebilmek amacıyla, kanun koyucu “veri işlemesinin zorunlu olması” düzenlemesini getirmiştir. Yani, veri işlemek için meşru menfaati olmak yetmez ama meşru menfaati için veri işlemenin zorunlu olması gerekecektir. 

Bu durumda “zorunluluk” unsurunun da üzerinde durmalıyız. Yani işveren, Bulgaristan’a hammadde teslimi için gönderdiği şoför ve aracını denetlemekte meşru menfaat sahibidir. Fakat meşru menfaati için veri işlemesi (GPS) zorunlu mudur? İşveren’in meşru menfaatini daha az veri işlemek suretiyle gerçekleştirip gerçekleştiremeyeceği kontrol edilmelidir. Örneğin Bulgaristan’a giden araç için hizmet alıcısına tahmini teslim tarihi belirlenmesi, ara durak noktaların belirlenmesi ve bu durak noktalarına vardığında bunu doğrulayacak bir düzen kurulması veya GPS sisteminde araç için yönüne göre bir güzergah belirlenmesi ve araç bu güzergahı terk ederse veya tahmini varış tarihine uymazsa bildirim alarak konum bilgisine erişilebilse nasıl olur? 

Çok zahmetli olur. 

Biliyoruz.

Üstelik her sabah uyanıp hangi aracın nerede olduğunu görmenin iş takibi açısından yarattığı bir konfor da söz konusu.

Bir müvekkilim ile “ticari elektronik ileti” konusuna sohbet ettik. KVKK uyarınca ticari elektronik ileti gönderiminde uyulması gereken kuralları anlattım. Karşılığında biraz zorlandı ve “ama pazarlama böyle yapılır.” Dedi. Evet tabii, ben tacir değilim. Ben hukuk insanıyım ve sizlere hukuka aykırı noktaları gösterip düzeltmeniz için yapmanız gerekenleri tavsiye ederim. Bu durumda fayda-zarar analizini yapacak olan sizlersiniz. 

Peki, ne yapalım? 

Öncelikle avukatınıza danışın elbette. 

Ancak yazıma bir son eklemek adına: İşleme sebeplerinden hiçbirine dayanamıyorsak, açık rıza alınmasını tavsiye ediyorum. Açık rızanın aydınlatmaya dayalı ve şoförün özgür iradesi ile verilmesi gerekmekte. Bunun yanında, açık rıza, mahiyeti itibariyle her zaman geri alınabilir niteliktedir. GPS ile takip edilmek konusunda tarafınıza başvurarak açık rızasını geri çeken bir çalışan hakkında, rızasını geri çekme talebi doğrultusunda işlem yapmanız, imha politikanızda gösterilen şekilde ve ilk periyodik imha kontrolünüzde verisini imha etmeniz, imha işlemine ilişkin “imha tutanağı” düzenlemeniz gerekecektir. 

Saygılarımla.